Λεονάρντο ντα Βίντσι
Τα σημειωματάρια.
Οι εφευρέσεις, τα σχέδια και οι θεωρίες μιας ιδιοφυΐας
εκδόσεις Μεταίχμιο, σ. 243, 12 ευρώ
Το φως λάμπει περισσότερο στο πιο σκοτεινό σημείο. (σελ. 219)
Ο Αναγεννησιακός Ανθρωπος (με άλφα κεφαλαίο), που ήταν ζωγράφος, γλύπτης, αρχιτέκτονας, εφευρέτης, ανατόμος, βοτανολόγος, ζωολόγος, φυσικός επιστήμονας, γεωγράφος, σκηνογράφος, ενδυματολόγος, γεννήθηκε το 1452 «στο χωριουδάκι Ανκιάνο, περίπου τρία χιλιόμετρα από το Βίντσι, στην Τοσκάνη της Ιταλίας» (σσ. 11-12). Η μητέρα του, η Κατερίνα, ήταν μάλλον υπηρέτρια του πατέρα του, Σερ Πιέρο, αν και ένας από τους πρώτους βιογράφους του γιου της αναφέρει ότι προερχόταν από «καλή οικογένεια». Προφανώς όμως όχι αρκετά καλή για τη φιλόδοξη οικογένεια Ντα Βίντσι. Μέσα σ' έναν χρόνο, και οι δύο γονείς του Ντα Βίντσι παντρεύτηκαν άλλους: ο Σερ Πιέρο την Αλμπιέρα, την κόρη ενός πλούσιου συμβολαιογράφου, και η Κατερίνα τον Ακαταμπρίγκα, εργάτη σε κάμινο. Εκτός από τον Ευριπίδη και τον μεταγενέστερο Αύγουστο Στρίντμπεργκ, ήταν, ως φαίνεται, και ο πολυτάλαντος Λεονάρντο ένας «γιος της δούλας». Φυσικά, και δεν μπορούμε να ψυχαναλύσουμε έναν άνθρωπο που έζησε τόσους αιώνες πριν, όμως είναι σαφές ότι κάτι από την ποινικοποιημένη, για την εποχή, ομοφυλοφιλία του, κάτι από την ακάματη εργασιομανία του, οφείλεται ίσως σε αυτή την έλλειψη πατρικής, ή και μητρικής, αγάπης. Ο ίδιος γράφει στα περίφημα σημειωματάριά του: Οσο κι αν οι πέρδικες κλέβουν η μία τα αβγά της άλλης, οι νεοσσοί που βγαίνουν από αυτά επιστρέφουν πάντα στη φυσική τους μητέρα (σελ. 222). Κι αλλού σημειώνει: Θα δούμε πατεράδες και μητέρες να χαίρονται περισσότερο τα θετά παρά τα πραγματικά παιδιά τους (σελ. 241). Κάτω από αυτή την προφητεία του Λεονάρντο υποκρύπτεται η προσωπική πικρία του τέκνου που αποκληρώθηκε από τον φυσικό του πατέρα Σερ Πιέρο, ως νόθος (σελ. 32).
Αντιθέτως, ο αδελφός του πατέρα του, ο Φραντσέσκο, άφησε τα πάντα στον Λεονάρντο (σελ. 37). Αν και απ' ό,τι φαίνεται ο Σερ Πιέρο ήταν μάλλον απών ως πατέρας, ο Λεονάρντο δόθηκε ολόψυχα στον θείο του τον Φραντσέσκο, ο οποίος ήταν μόλις δεκαπέντε ετών όταν γεννήθηκε ο Λεονάρντο και ήταν πιο ευαίσθητος από τους υπόλοιπους Ντα Βίντσι (σελ. 13). Την ανάγκη του ο ομοφυλόφιλος Λεονάρντο για μία πατρική προστασία την προβάλλει στον πάτρονά του, Λουντοβίκο Σφόρτσα, δούκα του Μιλάνου, όταν ο ιδιοφυής ζωγράφος εγκαταλείπει τη Φλωρεντία και πηγαίνει στο Μιλάνο (1482-99), όπου συστήνεται ως μουσικός (σελ. 21), κι αργότερα εργάζεται και ως μηχανικός πολέμου. Μέσα στην προθυμία του να ευχαριστήσει τον δούκα υπήρχε ένα στοιχείο από την προσωπικότητα ενός αγοριού με απόμακρο πατέρα (σελ. 23). Ο ίδιος του ο πατέρας όταν «αντιλήφθηκε ότι ο γιος του δεν θα γινόταν συμβολαιογράφος, έδειξε μερικά σκίτσα του αγοριού στον φίλο του Αντρέα ντελ Βερόκιο, έναν γλύπτη από τη Φλωρεντία. Ο Βερόκιο εντυπωσιάστηκε αμέσως από τα έργα του και προσφέρθηκε να τον πάρει μαθητευόμενο στο εργαστήριό του. Αρχισε τη μαθητεία του το 1467, σε ηλικία δεκαπέντε ετών» (σελ. 14). Ο δάσκαλός του φαίνεται ότι ήταν και εραστής του. «Εικάζεται ότι ο Βερόκιο έστρεψε τον Λεονάρντο στο ευρέως παραδεκτό σήμερα μονοπάτι της ομοφυλοφιλίας του, αν και ο Βαζάρι αναφέρει ότι ο Βερόκιο "αγαπούσε" περισσότερο έναν άλλο μαθητή του, τον Λορέντσο ντι Κρέντι» (σελ. 15). Φαίνεται ότι αυτό το ερωτικό πρότυπο το υποδύθηκε και ο ίδιος ο Ντα Βίντσι στη σχέση του με τρεις τουλάχιστον από τους δικούς του μαθητές, τον Πάολο, τον Τζάκομο, που ήταν πιο γνωστός με το ψευδώνυμο Σαλάι, δηλαδή «διαβολάκος», ο οποίος «βάλθηκε αμέσως να περνάει τον χρόνο του κλέβοντας τον κόσμο και κουρελιάζοντας τα ρούχα των άλλων» (σελ. 26), και τον Φραντσέσκο Μέλτσι, τον οποίο προσέλαβε το 1507 σαν «ένα είδος προσωπικού βοηθού». Ο Φραντσέσκο «ήταν νεαρός και πολύ όμορφος. Εγιναν εραστές -πιθανόν ο Σαλάι θα αισθάνθηκε για πρώτη φορά πώς είναι να πέφτεις θύμα κλοπής- και ο Μέλτσι εξελίχτηκε σε ταλαντούχο καλλιτέχνη, αν και μάλλον διορίστηκε στη συγκεκριμένη θέση επειδή ο Λεονάρντο γερνούσε και επιθυμούσε πλέον να τακτοποιήσει τις υποθέσεις του - ή μάλλον τα πάμπολλα σημειωματάριά του. Ο Μέλτσι το έκανε αυτό μετά τον θάνατο του Λεονάρντο» (σελ. 35). Η ενοχή για την ομοφυλοφιλία του είναι έκδηλη στην πιο κάτω παρατήρηση: Η αχαλίνωτη λαγνεία κάνει τη νυχτερίδα να παραβαίνει όλους τους οικουμενικούς νόμους της φύσης όταν ζευγαρώνει, με αποτέλεσμα αρσενικό με αρσενικό και θηλυκό με θηλυκό να ζευγαρώνουν ασύδοτα, όπως συμβαίνει συχνά (σελ. 224). Και για να κλείσουμε με τον Λεονάρντο ως ταλαίπωρη ανθρώπινη ύπαρξη, και για να περάσουμε στον μεγαλεπήβολο, πανεπιστήμονα, εφευρέτη και ζωγράφο, θα αναφέρουμε ότι κινδύνευσε να κλειστεί ακόμη και στα κάτεργα για το απαγορευμένο του πάθος, όταν «το 1476, μέσω ενός ανώνυμου σημειώματος που ρίχτηκε σ' έναν κάδο, από εκείνους που ήταν τοποθετημένοι σε ολόκληρη την πόλη για τη συλλογή πληροφοριών και την παρακολούθηση των πολιτών, εκτοξεύτηκαν σκανδαλώδεις κατηγορίες εναντίον τεσσάρων ανδρών, ένας από τους οποίους ήταν ο Λεονάρντο ντα Βίντσι [...]». Γνωρίζουμε ότι ζωγράφιζε ερωτικές φιγούρες νεαρών στους πίνακές του και υποθέτουμε πως ήταν ομοφυλόφιλος, ωστόσο ο ανώνυμος κουτσομπόλης απέσυρε τελικά τις κατηγορίες και ο Λεονάρντο κρίθηκε «υπεράνω πάσης υποψίας» (σσ. 17-18).
Κι όμως, μέσα από αυτό το έρεβος γεννήθηκε ένας από τους πιο παραγωγικούς καλλιτέχνες και μηχανικούς του 15ου αιώνα και όχι μόνον. Η μεγάλη δύναμη του μυαλού τού Λεονάρντο ντα Βίντσι έγκειται -κατά τη γνώμη μου- στην παρατηρητικότητα, στην τιτάνια εργατικότητα, στη συνθετική ικανότητα, στην εφευρετικότητα, και στη δύναμη της Φαντασίας του, που τον καθιστά έναν από τους Γίγαντες του Ανθρωπίνου Πνεύματος. Ισως όλα τα άλλα, τα παιδικά του τραύματα και οι οικογενειακές ίντριγκες, να ήταν η απαραίτητη κοπριά για να ανθήσει η μεγαλοφυΐα του.
Μέσα και από αυτό το βιβλίο, όπου κάποιες από τις σημειώσεις του διανθίζονται με σχέδιά του, αναδύεται η σοφία ενός φιλειρηνικού, χορτοφάγου ανθρώπου, που αναζητεί την αλήθεια πίσω από τον κόσμο των ορατών. Πτητικές μηχανές, «κόλπα με αριθμούς» (σελ. 25 κ.ε.), ανατομικές παρατηρήσεις (σελ. 61 κ.ε.), μύθοι, προφητείες και ανέκδοτα, «παρατηρήσεις σχετικά με την αρχιτεκτονική» (σελ. 129 κ.ε.), «μελέτες για τη ζωή και τις συνήθειες των ζώων» (σελ. 219 κ.ε.), μεταφυσικές απόψεις περί ψυχής στο κεφάλαιο της «Φυσιολογίας και Ιατρικής» (σελ. 157), πλημμυρίζουν τις σελίδες αυτού του πονήματος.
Η παρατηρητικότητά του, που τον έκανε -συν τοις άλλοις - και μεγάλο ζωγράφο, είναι ανυπέρβλητη: Το βάδισμα του ανθρώπου είναι ίδιο με τον γενικότερο τρόπο βαδίσματος όλων των τετραπόδων, εφόσον, όπως αυτά κινούν τα πόδια τους χιαστί - όπως, για παράδειγμα, τριποδίζει το άλογο - έτσι και ο άνθρωπος κινεί χιαστί τα τέσσερα άκρα του· δηλαδή, όταν βάζει μπροστά το δεξί του πόδι για να βαδίσει, πάντα βάζει ταυτόχρονα μπροστά το αριστερό του χέρι και αντιστρόφως (σελ. 150). Οσον αφορά τη γλυπτική, παρατηρεί: Αν οι μορφές που αναπαρίστανται να κινούνται βρίσκονταν σε όρθια θέση, θα έδειχναν ουσιαστικά σαν να πέφτουν προς τα εμπρός (σελ. 125).
Για τη ζωγραφική, λέει ο ζωγράφος της αριστουργηματικής «Τζοκόντα», που πολύ αργότερα μετονομάστηκε σε «Μόνα Λίζα»: Υπάρχει ένα είδος προοπτικής που ονομάζω αερώδη προοπτική, επειδή μέσω της ατμόσφαιρας μπορούμε να διακρίνουμε τις διαβαθμίσεις στην απόσταση των διαφορετικών κτηρίων που μοιάζουν τοποθετημένα σε μια ευθεία γραμμή. [...] Εκείνα που θέλεις να φαίνονται πιο μακρινά θα πρέπει να τα κάνεις αναλογικά πιο γαλάζια· συνεπώς, αν κάποιο πρόκειται να έχει πενταπλάσια απόσταση από ένα άλλο, πρέπει να το κάνεις πέντε φορές πιο γαλάζιο (σσ. 59-60). Οπως φαίνεται, τίποτα δεν είναι τυχαίο, και κανένας δεν διακρίνεται χωρίς σκληρή δουλειά, υπομονή, επιμονή και προσήλωση στον στόχο του. Ο ίδιος μιλάει περιφρονητικά για τις άχρηστες υπάρξεις: Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι οι οποίοι δεν κάνουν τίποτα περισσότερο απ' το να αποτελούν δίοδο για την τροφή, να παράγουν κόπρανα και να λερώνουν αποχωρητήρια, επειδή οι άνθρωποι αυτοί δεν παράγουν τίποτε άλλο στον κόσμο ούτε έχουν κάποια θετική επίδραση, εφόσον το μόνο που απορρέει από αυτούς είναι λερωμένα αποχωρητήρια (σσ. 201-202). Ο τόνος πικρίας και οργής που διακρίνεται σε αυτή τη σημείωση, δικαιολογείται ίσως από τις παρατηρήσεις του για τον Φθόνο προς την Αρετή: Πριν καλά καλά προλάβει να γεννηθεί η Αρετή, η Ζήλια έρχεται στον κόσμο για να της επιτεθεί· πιο πιθανό να υπάρξει σώμα χωρίς σκιά, παρά η Αρετή χωρίς τη Ζήλια (σελ. 117).
Ο χορτοφάγος Ντα Βίντσι παρατηρώντας τα ζώα και τη Φύση γύρω του φτάνει σε φιλοσοφικούς συλλογισμούς, όπως: Γιατί η Φύση δεν έχει φροντίσει ώστε τα ζώα να μη ζουν το ένα από τον θάνατο του άλλου; Καθώς η Φύση είναι ασταθής και αρέσκεται να δημιουργεί συνεχώς καινούργες μορφές ζωής, επειδή γνωρίζει ότι με αυτό τον τρόπο αυξάνονται τα γήινα υλικά της, δημιουργεί πιο εύκολα και πιο άμεσα απ' ό,τι φθείρει ο χρόνος· κι έτσι έχει φροντίσει ώστε πολλά ζώα να γίνονται τροφή για άλλα. Ομως όχι, αυτό δεν φτάνει για να ικανοποιήσει την επιθυμία της, οπότε για τον ίδιο λόγο εξαπολύει συχνά ορισμένες δηλητηριώδεις και νοσογόνες αναθυμιάσεις, αποτρέποντας τη μεγάλη αύξηση και συγκέντρωση των ζώων, και κυρίως των ανθρώπων, οι οποίοι αυξάνονται τόσο πολύ ακριβώς επειδή δεν αποτελούν τροφή για τα ζώα· κι αν εξέλιπαν τα αίτια, θα εξέλιπαν και τα αποτελέσματα. Συνεπώς, η ζωή είναι πεπερασμένη επειδή η γη επιθυμεί μόνο τη συνεχή αναπαραγωγή· και καθώς τα παρόμοια αίτια έχουν παρόμοια αποτελέσματα, σύμφωνα με το επιχείρημα που προβάλλετε και παρουσιάζετε, τα ζώα είναι η απεικόνιση του κόσμου (σσ. 216-217).
Ο «ενσαρκωμένος άγγελος» (Angelo Incarnato) Λεονάρντο ντα Βίντσι πέθανε το 1519. Ηταν πάντα δύσπιστος απέναντι στους γιατρούς και «είχε γίνει αποκλειστικά χορτοφάγος - πολύ σπάνια περίπτωση στην Ιταλία του 16ου αιώνα» (σελ. 40). Προς το τέλος της ζωής του είχε γίνει θρήσκος. Είχε μάλιστα γραφτεί στην Αδελφότητα του Αγίου Ιωάννη των Φλωρεντινών.
Θα κλείσω όπως άρχισα. Με τα ίδια του τα λόγια:
Η καρδερίνα ταΐζει τους νεοσσούς της μέσα στο κλουβί. Κάλλιο ο θάνατος παρά η σκλαβιά (σελ. 241).
Σάββατο 14 Αυγούστου 2010
Πέμπτη 6 Μαΐου 2010
Κυριακή 11 Απριλίου 2010
Πέμπτη 1 Απριλίου 2010
...............ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΕΚΔΡΟΜΗΣ ............
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΚΕΨΗΣ ΣΤΗΝ ΡΩΜΗ-ΦΛΩΡΕΝΤΙΑ
Παρασκευή 16 Απριλίου
11.00 : αναχώρηση από το σχολείο για την Πάτρα -
επιβίβαση στο πλοίο της Minoan lines
16.00 : αναχώρηση για Αγκόνα
Μετάβαση στην Πίζα, ξενάγηση και επιστροφή στην Φλωρεντία
Τακτοποίηση στο ξενοδοχείο WEST FLORENCE , δείπνο........έξοδος.....
Κυριακή 18 Απριλίου
πρόγευμα στο ξενοδοχείο
επίσκεψη στην GALLERIA UFFIZI ξενάγηση από ειδικευμένο ξεναγό.
περιήγηση στα ιστορικά μνημεία της πόλης
επιστροφή στο ξενοδοχείο
δείπνο.......έξοδος ......
δείπνο.......έξοδος.......!!!
Τετάρτη 21 Απριλίου
Πρόγευμα
Επίσκεψη στο εμπορικό κέντρο της Ρώμης
Αναχώρηση για Αγκόνα
19.00 αναχώρηση με πλοίο MINOAN LINES
Πέμπτη 22 Απριλίου
15.00 άφιξη στην Πάτρα και αναχώρηση για την Αθήνα.
19.30 άφιξη στο σχολείο
ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ : ΦΛΩΡΕΝΤΙΑ : WEST FLORENCE
ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ : ΦΛΩΡΕΝΤΙΑ : WEST FLORENCE
|
ΡΩΜΗ : EUROSTARS ROMA CONGRESS
| ||||||||
Κυριακή 28 Μαρτίου 2010
Δευτέρα 15 Μαρτίου 2010
Marsilio Ficino
Ο Μαρσίλιο Φιτσίνο από τον Λεονάρντο ντα Βίντσι
Η επίδραση του Φιτσίνο άμεσα στην Αναγέννηση της Φλωρεντίας του 15ου αιώνα, και γενικότερα στη δυτική Ευρώπη, ήταν βαθιά και καθοριστική. Στα 23 του άρχισε να μεταφράζει τον Πλάτωνα, τους Νεοπλατωνιστές και άλλα αρχαία Ελληνικά φιλοσοφικά συγγράμματα. Λίγο αργότερα έγινε δάσκαλος στο σπίτι των Μεδίκων και παρέμεινε φίλος και σύμβουλος του Λορέντζο του Μεγαλόπρεπου για όλη του τη ζωή. Στα 29 του έγινε διευθυντής της Πλατωνικής Ακαδημίας που ίδρυσε ο μεγάλος Κόζιμο ντεϊ Μέντιτσι. Με την Ακαδημία συνδέθηκαν τα λαμπρότερα πνεύματα της εποχής: καλλιτέχνες, πολιτικοί, λόγιοι και επιστήμονες όπως οι Μέδικοι, Ντά Βίντσι, Μιχαηλάγγελος, Μποτιτσέλλι, Ραφαήλος, Αλμπέρτι, Πίκο Ντέλα Μιράντολα, Καστιλιόνε, Λαντίνο, Πολιτσιάνο και άλλοι. 
Ο Μαρσίλιο Φιτσίνο γεννήθηκε στο Figline στην κοιλάδα του Άρνο στις 19 Οκτωβρίου, 1433. Πατέρας του ήταν ο Diotifeci Ficino, γιατρός στην οικογένεια του άρχοντα Κόζιμο νεϊ Μέντιτσι. Η μητέρα του, Αλεσσάντρα, ήταν μια διορατική και αξιοσέβαστη γυναίκα που πέθανε σε μεγάλη ηλικία, ένα μόλις έτος πριν τον θάνατο του ίδιου του γιου της. Η βιογραφία του Φιτσίνο είναι ένα χρονικό από μελέτες και μεταφράσεις. Δεν υπάρχει καμιά ένδειξη ότι ταξίδεψε ποτέ έξω από την επικράτεια της Φλωρεντίας και μόνο δύο σοβαρά γεγονότα είναι αξιομνημόνευτα. Το πρώτο ήταν όταν το 1462 ανέλαβε τη διεύθυνση της Πλατωνικής, Ακαδημίας, όταν ο Κόζιμο παραχώρησε για έδρα της μια βίλλα στο Careggi. Το δεύτερο ήταν όταν το 1473, χωρίς να εγκαταλείψει την εποπτεία της Ακαδημίας, φόρεσε το ένδυμα του μοναχού και λίγο αργότερα έγινε ιερέας στον καθεδρικό ναό της Φλωρεντίας. Από τον G. Corsi, τον βιογράφο του, μαθαίνουμε πως είχε μάλλον κοντό και λεπτό σώμα · τα μαλλιά του ήταν χρυσόξανθα · το πρόσωπό του ήταν ροδαλό και η έκφρασή του γεμάτη ηπιότητα. Τραύλιζε λίγο όταν μιλούσε και είχε δυσκολία ειδικά στην προφορά του "σ". Η σωματική υγεία του ήταν φτωχή, αλλά βελτιώθηκε μετά τα 45 του. Με συντροφιά ήταν πάντα χαρωπός και ομιλητικός, αλλά όταν ήταν μόνος έπεφτε σε μελαγχολία. Για να αποδιώξει τη μελαγχολία, εργαζόταν ακατάπαυστα στις μελέτες και μεταφράσεις του - πολλές φορές μέχρι το πρωί. Κάποτε ξεσπούσε σε οργή, αλλά το ξέσπασμα περνούσε πολύ σύντομα. Ξεχνούσε εύκολα οποιαδήποτε προσβολή, αλλά ποτέ δεν αμελούσε τα καθήκοντά του. Το 1484 άρχισε να μεταφράζει τον Πλωτίνο και τους άλλους Νεοπλατωνιστές, Πορφύριο και Πρόκλο, τελειώνοντας με τον Ιάμβλιχο το 1497. Στο μεταξύ είχε συμπληρώσει μετάφραση των έργων του Διονυσίου Αρεοπαγίτου το 1492. Γύρω στα 1452-53, ο Μαρσίλιο επιδόθηκε, με την παρότρυνση του Κόζιμο, στη μελέτη των Διαλόγων του Πλάτωνα στις λιγοστές μεταφράσεις που υπήρχαν. Αργότερα, πάλι με την ώθηση του Κόζιμο, έμαθε άριστα Ελληνικά κι ένας από τους δασκάλους του ήταν ο ελληνομαθής Niccolo Tignosi, ο αριστοτελικός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας. Την ίδια εποχή ο Άγιος Αντωνίνος, Αρχιεπίσκοπος και Πρύτανης του Πανεπιστημίου της Φλωρεντίας, που ο Μαρσίλιο σεβόταν, τον συμβούλεψε να μελετά λιγότερο Πλάτωνα και περισσότερο Άγιο Θωμά Ακινάτη, τον κορυφαίο θεολόγο της Δύσης, ο οποίος συγκέρασε την αριστοτελική σκέψη με τον Χριστιανισμό. Ο Φιτσίνο ήταν, επιπλέον, μουσικός και έπαιζε τη λύρα με μεγάλη δεξιοτεχνία. Τραγουδούσε τους Ορφικούς ύμνους (και άλλους) συνθέτοντας δικές του μελωδίες και αυτοσχεδιάζοντας πάνω στη λύρα του. Δεν υπάρχει ένδειξη ότι ο ίδιος ζωγράφιζε, αλλά είχε γνώση των αρχών της τέχνης και απέδιδε μεγάλη σπουδαιότητα στις εικαστικές τέχνες. Βρισκόταν σε στενή επαφή με πολλούς καλλιτέχνες (όπως οι αδελφοί Πολλαγιουόλο, Μιχαηλάγγελος και άλλοι) και ο ίδιος καθοδήγησε τον Μποτιτσέλλι στην εκτέλεση του πίνακα Primavera (Άνοιξη). Παράλληλα με τις άλλες ασχολίες του ο Φιτσίνο ασκούσε και την ιατρική τέχνη, που διδάχτηκε από τον πατέρα του. Οι Μέδικοι και πολλοί άλλοι τον καλούσαν σαν κύριο γιατρό τους. Σύμφωνα με την παράδοση του Ιπποκράτη, ο Φιτσίνο ποτέ δεν έπαιρνε αμοιβή , όπως λέει ο Corsi. Ο πολυτάλαντος φιλόσοφος είχε γνώση επίσης της Αστρολογίας (ή Αστρονομίας) που βασιζόταν στο Πτολεμαϊκό σύστημα με τη Γη σαν κέντρο του κόσμου. Η πειθαρχία του μέτρου ήταν απαραίτητη για την πνευματική ζωή. Σε όλη του τη ζωή είχε ελάχιστα υλικά αγαθά, τα απαραίτητα. Ακολουθώντας τον Πυθαγόρα, τηρούσε δίαιτα φυτοφαγίας, και συνιστούσε σε όλους να τρώνε φρέσκιες, αμαγείρευτες τροφές και να σηκώνονται νωρίς το πρωί, μια ώρα τουλάχιστον πριν την ανατολή του ήλιου. Πάντα έτρωγε λιτά, αλλά ήθελε να έχει εκλεκτά κρασιά. Από ό,τι είναι γνωστό, δεν είχε κανένα ερωτικό πάθος, αλλά, όπως λέει ο Corsi, σαν τον Σωκράτη βρισκόταν σχεδόν μόνιμα σε έκσταση αγάπης. Σαν τον Σωκράτη πάλι, συζητούσε περί αγάπης σε κάθε ευκαιρία με φίλους και μαθητές. Το 1468 έγραψε τα σχόλιά του στο Συμπόσιο του Πλάτωνα (για να θεραπευτεί από μια κρίση αρρώστιας και μελαγχολίας) και αυτό το έργο τιτλοφορήθηκε De Amore . Το κύριο ενδιαφέρον του Φιτσίνο παρέμεινε η ανάπτυξη του ανθρώπου στο πλέριο ανάστημά του, η ανύψωσή του στο Θείο, στο Όν-αεί (όπως λέει ο Πλάτωνας) που ποτέ δεν αλλάζει. Ξόδεψε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη μελέτη, μετάφραση και διάδοση του Πλατωνικού έργου, ακριβώς διότι βρήκε το ίδιο ενδιαφέρον για την ανύψωση του ανθρώπου και στον μεγάλο φιλόσοφο. Κυριακή 14 Μαρτίου 2010
Νεοπλατωνική Ακαδημία της Φλωρεντίας
Η Νεοπλατωνική Ακαδημία, ιδρύθηκε στη Φλωρεντία το 1459 από το φιλόσοφο του Μυστρά Πλήθωνα Γεμιστό, με την υποστήριξη του Κόζιμο των Μεδίκων (Cosimo dei Medici) και στεγάστηκε στη βίλα των Μεδίκων “Villa di Careggi”. Αυτή η σχολή με πρώτο δάσκαλο τον Πλήθωνα και δεύτερο το Μαρσίλιο Φιτσίνο (Marsilio Ficino), τον οποίο διόρισε ο Κόζιμο μετά την επιστροφή του Πλήθωνα στο Μυστρά, έγινε η κοιτίδα της Αναγέννησης. Εδώ μυήθηκαν στη φιλοσοφία τα πιο τρανταχτά ονόματα: Μποτιτσέλι, ντα Βίντσι, Μακιαβέλι, Μιχαήλ ΄Αγγελος, Ραφαήλ, Τιτσιάνο. Η λίστα είναι ατέλειωτη. Μέσα στα δωμάτια εκείνης της σχολής πήραν αυτοί οι μεγάλοι την πνοή του ελληνικού μυστικισμού. Αυτή ήταν η Αναγέννηση των προτύπων και ιδεωδών της ελληνικής φιλοσοφίας.Μέσα στον κύκλο του ουμανισμού «Η Ακαδημία» συγκέντρωσε ένα σημαντικό αριθμό καλλιτεχνών, φιλολόγων και διανοουμένων. Η πολιτιστική επικρατούσα τάση, στο εσωτερικό της ακαδημίας ήταν η νεοπλατωνική, κυρίως χάρη στις πολυάριθμες μεταφράσεις των κειμένων του Πάτωνα, του Πλωτίνου και άλλων εκπροσώπων του Νεοπλατωνισμού.
Μεταξύ των κυριοτέρων εκπροσώπων της Νεοπλατωνικής Ακαδημίας αναφέρουμε, εκτός από τον ίδιο τον Μαρσίλιο Φιτσίνο, τον Πίκο ντελα Μιράντολα (Pico della Mirandola),τον Πολιτσιάνο (Poliziano), τον Λεόν Μπατίστα Αλμπέρτι (Leon Battista Alberti), αλλά και εκπροσώπους της ίδιας της οικογένειας των Μεδίκων, όπως τον Τζουλιάνο των Μεδίκων (Giuliano dei Medici) και τον Λορέντσο τον Μεγαλοπρεπή (Lorenzo il Magnifico).
Μετά το θάνατο του Magnifico (1492) η ακαδημία στεγάστηκε στη βίλα του Μπερνάρντο Ρουτσελάϊ, όπου συγκεντρώθηκε ¨η δεύτερη γενιά¨ των νεοπλατωνιστών, ανάμεσα στους οποίους υπήρξε ο Νικολό Μακιαβέλι (Niccolo Μachiavelli). Mεταξύ των άλλων, αυτήν την περίοδο, η ακαδημία χαρακτηρίζεται από την ευνοϊκή της στάση απέναντι στην Δημοκρατία, δηλαδή αντίθετη στους Μεδίκους.Η Νεοπλατωνική Ακαδημία διαλύθηκε το 1523, εξ αιτίας μιας συνομωσίας εναντίον του καρδινάλιου Ιουλίου των Μεδίκων.
Κατά τη διάρκεια του Ανθρωπισμού και της Αναγέννησης, υπήρξε μια πραγματική αναβίωση του νεοπλατωνικών θεωριών, οι οποίες χαρακτήρισαν σχεδόν όλη τη αναγεννησιακή φιλοσοφία, που αν και έχει υποστεί κάποιες ερμητικές, μαγικές και αποκρυφιστικές παραμορφώσεις, δεν χάνει τη λογική δομή της. H αναβίωση του νεοπλατωνισμού ευνοήθηκε ιδιαίτερα από την επίδραση του βυζαντινού πολιτισμού. Παρ΄όλα αυτά η αναγεννησιακή φιλοσοφία δεν περιορίστηκε στη μελέτη του ελληνικού πλατωνισμού, αλλά τον επεξεργάστηκε συγχωνεύοντάς τον , όχι μόνο με το νεοπλατωνισμό, ήδη παρόντα στους κύκλους της δύσης, αλλά και με τον αριστοτελισμό που είχαν φέρει οι άραβες. Ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης και ο Πλωτίνος συνδέθηκαν έτσι στην πόλη της Φλωρεντίας, λίκνο της αναγεννησιακής Ιταλίας. Ο νεοπλατωνισμός γνώρισε τότε μία αξιόλογη διάδοση , ακόμη και πέρα από τις σχολές και τις ακαδημίες.
.
Πότζιο Μπρατσιολίνι
Poggio Bracciolini 1380- 1459 Πότζιο Μπρατσιολίνι :
Φίλος των αρχαίων ελληνικών γραμμάτων και επιφανής μαθητής του Μανουήλ Χρυσολωρά. Θεωρείται μεγάλος πρωτοπόρος του ιταλικού ουμανισμού με τη γλαφυρή και γονιμότατη συγγραφική παραγωγή καθώς και με τις επιτυχείς μεταφράσεις αρχαίων ελλήνων έργων στα λατινικά. Έξοχη είναι κυρίως η συλλεκτική εργασία του, η οποία συνεχίζει τη μεγάλη εκστρατεία του Πετράρχη και του Βοκκάκιου για την ανεύρεση, τη διάσωση, τη συγκέντρωση και την αντιγραφή χιερογράφων αρχαίων ελλήνων συγγραφέων. Με την ιδιότητα του γραμματέα της Αγίας Έδρας είχε τη δυνατότητα να κινείται ελεύθερα σε πολλά μοναστήρια της Ευρώπης όπου υπήρχαν πολύτιμα χειρόγραφα. Τα πλούσια αποτελέσματα των ερευνών του έχουν σχέση προπαντός με τα λατινικά χειρόγραφα. Στο ελβετικό μοναστήρι του Αγίου Γάλλου (Santus Gallus) βρήκε τις περίφημες Institutiones του αρχαίου παιδαγωγού Κουϊντιλιανού. Επίσης, ανακάλυψε κείμενα του Λουκρητίου, του Βιτρουβίου, του Πλαύτου, του Τερτυλιανού, του Αμμιανού Μαρκελλίνου και πολλούς από τους μεγαλύτερους λόγους του Κικέρωνα.
Τζιοβάννι Πίκο ντέλλα Μιράντολα :
Τζιοβάννι Πίκο ντέλλα Μιράντολα :(Giovanni Pico Miradolla ) 1463- 1494 Η πιο γοητευτική φυσιογνωμία των Φλωρεντιανών ουμανιστών, ο κόμης Τζιοβάννι Πίκο ντέλλα Μιράντολα ανήκει στον στενό κύκλο της Πλατωνικής Ακαδημίας του Λορέντζο της Φλωρεντίας. Γεννήθηκε στην πόλη, που έγινε διάσημη από το όνομά του, τη Μιράντολα, όπου ηγεμόνευε η οικογένειά του. Σπούδασε στη Μπολόνια και στο Παρίσι και έγινε δεκτός με τιμές σε όλες σχεδόν τις χώρες της Ευρώπης . Τελικά ο Λορέντζο τον έπεισε να εγκατασταθεί στη Φλωρεντία, στην πόλη των μεγαλοφυών αστών, για να τους δείξει ότι και οι παλαιοί ευγενείς μπορούν να τους συναγωνιστούν στον νέο πνευματικό βίο.
Οι γνώσεις του Πίκο ντέλλα Μιράντολα ήταν καταπληκτικές , ιδιαίτερα στους τομείς που σπούδασε , στην ποίηση, την φιλοσοφία, την αρχιτεκτονική και την μουσική, και η περίπτωση της μνήμης και του νου του έμεινε στην ιστορία παροιμιώδης. Ο Πολιτσιάνο τον χαρακτηρίζει ως υπόδειγμα τελειότητας , στον οποίο η φύση είχε συγκεντρώσει όλα τα δώρα της. Ο Πίκο ντέλα Μιράντολα δεν ήταν μόνον κάτοχος των αρχαίων γλωσσών (ελληνικής και λατινικής), αλλά γνώριζε και εβραϊκά, αραβικά, χαλδαϊκά και πολλές φορές, συνολικά εικοσιδύο γλώσσες. Από αυτές τις γλώσσες άντλησε τη σοφία του και πίστευε ότι έπρεπε να συμβιβαστούν οι γνώσεις όλων των λαών και να ενοποιηθεί η ανθρώπινη σοφία. Την δημιουργία του κόσμου και του ανθρώπου από τον Θεό την ανάγει όχι μόνον στην Παλαιά Διαθήκη αλλά και στον Τίμαιο του Πλάτωνα. Τις σκέψεις αυτές τις διατυπώνει στην περίφημη «Δημηγορία περί της αξιοπρέπειας του ανθρώπου» που την έγραψε σε ηλικία είκοσι τεσσάρων χρονών σε ύφος πνευματικά ρωμαλέο.
Άντζελο Πολιτσιάνο
Angelo Poliziano Άντζελο Πολιτσιάνο (1454-1494)
Μαθητής του Ιωάννη Αργυρόπουλου και του Ανδρόνικου Καλλίστου, δυο Ελλήνων φυγάδων στην Ιταλία. Έγινε κάτοχος της ελληνικής γλώσσας, όσο και οι σοφότεροι από τους Έλληνες που δίδασκαν στην Ιταλία. Ταυτόχρονα ήταν σπουδαίος λόγιος, μελετητής των αρχαίων Ελλήνων και των Λατίνων και ποιητικό πνεύμα. Τριάντα χρονών έγινε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας και δίδασκε Όμηρο και Βιργίλιο. Παράλληλα, ήταν παιδαγωγός των παιδιών των Μεδίκων.
Ο Πολιτσιάνο σχολίασε και ερμήνευσε πολλούς Λατίνους συγγραφείς και έκανε αξιόλογες κριτικές εκδόσεις. Χαρακτηριστικό των ευρύτατων κριτικών του ασχολιών είναι το ότι μελέτησε ιδιαίτερα τους «Πανδέκτες» του Ιουστινιανού. Νεαρότερος έγραψε και ελληνικούς στίχους, αλλά τα μεγαλύτερα ποιήματά του τα έγραψε στα Λατινικά και τα δημοσίευσε με το γενικότερο τίτλο “Sylvae” . Ο Πολιτσιάνο είναι ο ίσως ο μόνος του μετά τη ρωμαϊκή εποχή έγραψε λατινικούς στίχους με τόση άνεση, όπως θα τους έγραφε κάποιος άλλος, μόνο στη μητρική του γλώσσα,. Οι λατινικοί αυτοί στίχοι είναι γραμμένοι σε ένα ύφος τόσο αβίαστο και ρέον, τόσο ζωηρό σε φαντασία, που οι ουμανιστές τον αναγνώρισαν ως δάσκαλό τους, παρά τη νεαρή ηλικία του και χαίρονταν ιδιαίτερα, γιατί η ευγενική γλώσσα που αυτοί προσπαθούσαν να αναβιώσουν, είχε αρχίσει να ζει στα ποιητικά του δημιουργήματα.
Η αυθόρμητη δημιουργία του Πολιτσιάνι συνδέθηκε, όπως ήταν φυσικό, με την ζωντανή ιταλική γλώσσα. Παίρνοντας αφορμή από την ερωτική χαρά του ωραίου φίλου του Giuliano (Τζουλιάνο), αδελφού του Λορέντσο, με τη Σιμονέττα Καττάνεο έγραψε το ποίημα «Ωραία Σιμονέττα» στο οποίο υμνεί την αριστοκρατική ομορφιά της αγαπημένης του φίλου του με τόση ευγλωττία και μελωδική λεπτότητα, που η ιταλική ποίηση απέκτησε από τότε μια νέα αβρότητα στο λεκτικό και στο συναίσθημα.
Ο Πολιτσιάνο προσπαθώντας να συλλάβει την ενότητα εκείνη του δράματος, της ποιήσεως, της μουσικής και του τραγουδιού, την οποία είχαν πετύχει οι Έλληνες με το διονυσιακό θέατρο, πήρε τον μύθο του Ορφέα και τον έκανε μέσα σε δυο μέρες, όπως ο ίδιος βεβαιώνει με όρκο, Ιταλικό ποίημα στη μορφή του θεατρικού έργου. Σ’ αυτό το μικρό λυρικό δράμα που φέρει τον τίτλο “La favola di Orfeo” και αποτελείται από 434 στίχους, προβάλλουν ο Πλούτων , ο απαρηγόρητος Ορφέας, η άτυχη Ευρυδίκη, η Περσεφόνη και άλλα μυθικά πρόσωπα. Η μουσική, που συνόδευε τους στίχους, δεν έχει διασωθεί. Ο «μύθος του Ορφέα» του Πολιτσιάνο μπορεί να θεωρηθεί ως ένα από τα προδρομικά έργα της Ιταλικής ποίησης.
Φραντζέσκο Φίλελφος
Φραντζέσκο Φίλελφος :Francesco Filelfo ή Philephus 1398- 1481)
Σπουδαίος ουμανιστής, ονομαστός σε όλη την Ιταλία για την πολυμάθειά του. Σπούδασε λατινικά στην Πάδουα, έγινε καθηγητής και δίδαξε στη Βενετία που τον έστειλε για να υπηρετήσει στο βενετσιάνικο προξενείο της Κωνσταντινουπόλεως. Σπούδασε ελληνικά δίπλα στον Μανουήλ Χρυσολωρά και παντρεύεται την κόρη του Θεοδώρα. Σ’ αυτήν, καθώς έλεγε, χρωστούσε τα πολύ καλά ελληνικά του. Επιστρέφοντας στην Ιταλία, διδάσκει στη Βενετία, στην Μπολόνια και κυρίως στη Φλωρεντία. Διέσωσε πολλά ελληνικά χειρόγραφα. Μετέφρασε στα λατινικά κείμενα του Ηροδότου, του Θουκυδίδη, του Δημοσθένη, του Πολύβιου, του Αισχίνη, του Αριστοτέλη και επτά τραγωδίες του Ευριπίδη. Εκτός από το μεταφραστικό του έργο, έγραψε χιλιάδες λατινικούς στίχους, καθώς και έμμετρα ελληνικά επιγράμματα.
Λεονάρντο Μπρούνι
Λεονάρντο Μπρούνι : σπουδάζει οικονομικά αλλά τα εγκαταλείπει γρήγορα γιατί γοητεύτηκε από την προσωπικότητα και τη διδασκαλία του έξοχου Έλληνα δασκάλου του Μανουήλ Χρυσολώρα. Επιδίδεται συνεπώς στη μελέτη της ελληνικής γλώσσας και της γραμματείας. Υπηρετεί ως γραμματέας τεσσάρων παπών και αργότερα της φλωρεντιανής Σινιορίας. Σπουδαίο πολιτικό μυαλό και κυρίως ο σημαντικότερος ιταλός σοφός των πρώτων πενήντα χρόνων του 15ου αιώνα. Συλλέκτης , μελετητής και μεταφραστής αρχαίων κειμένων . Δημιουργικός συγγραφέας ιδιαίτερα στον τομέα της ιστοριογραφίας. Το μεταφραστικό του έργο καταπληκτικό, αποτελεί σταθμό στην ιστορία του ευρωπαϊκού πνεύματος. .Οι μεταφράσεις του από τα ελληνικά στα λατινικά, με την ωραιότητά τους αποκαλύπτουν τη λαμπρότητα του πλατωνικού ύφους στην Ιταλία . Ξεκίνησε το μεταφραστικό του έργο με το περίφημο δοκίμιο του Μεγάλου Βασιλείου «πρός τούς νέους, ὅπως ἄν ἐξ ἑλληνικῶν ὠφέλοιντο λόγων». Στη συνέχεια μεταφράζει τους αρχαίους έλληνες ρήτορες, Δημοσθένη και Αισχίνη. Μετά αφιερώνεται στον Πλάτωνα και μεταφράζει τον Φαίδωνα, τον Κρίτωνα, τον Γοργία, την Απολογία, τον Φαίδρο, καθώς και τις Επιστολές του Πλάτωνα. Ακολουθεί ο Αριστοτέλης. Μεταφράζει τα «Ηθικά» και τα «Πολιτικά» και προκαλεί ιδιαίτερο ενθουσιασμό. Ασχολείται ακόμα με τους αρχαίους ιστορικούς και μεταφράζει τα «Ελληνικά» του Ξενοφώντα, τον Πολύβιο καθώς ακόμα και τον βυζαντινό ιστορικό Προκόπιο.
Το σπουδαιότερο ιστορικό σύγγραμμά του, γραμμένο στα λατινικά είναι η «Ιστορία της Φλωρεντίας» . Με το έργο αυτό η φλωρεντιανή σινιορία απαλλάσσει αυτόν και τα παιδιά του από κάθε φορολογία και γίνεται «ο πρώτος ιστορικός με το μοντέρνο νόημα του όρου» καθώς ανοίγει το δρόμο για τον Μακιαβέλι και τον Γκουϊτσαρντίνι, που γράφουν στη ζωντανή ιταλική γλώσσα. Όταν πέθανε, οι αρχηγοί των συντεχνιών και τα μέλη της Σινιορίας τον έθαψαν με δημόσια δαπάνη, μιμούμενοι τους αρχαίους.
(πηγή: Καραγεώργος Βασίλειος Η Αναγέννηση Αθήνα 1989 σελ. 28-29)
σχετική ιστοσελίδα : http://www.library.illinois.edu/rbx/exhibitions/Florentine%20Printing/IV.htm
(πηγή: Καραγεώργος Βασίλειος Η Αναγέννηση Αθήνα 1989 σελ. 28-29)
σχετική ιστοσελίδα : http://www.library.illinois.edu/rbx/exhibitions/Florentine%20Printing/IV.htm
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)