Marsilio Ficino

Ο Μαρσίλιο Φιτσίνο από τον Λεονάρντο ντα Βίντσι

Η επίδραση του Φιτσίνο άμεσα στην Αναγέννηση της Φλωρεντίας του 15ου αιώνα, και γενικότερα στη δυτική Ευρώ­πη, ήταν βαθιά και καθοριστική. Στα 23 του άρχισε να μεταφράζει τον Πλάτωνα, τους Νεοπλατωνιστές και άλλα αρχαία Ελληνικά φιλοσοφικά συγγράμματα. Λίγο αργότερα έγινε δάσκαλος στο σπίτι των Μεδίκων και παρέμεινε φίλος και σύμβουλος του Λορέντζο του Μεγαλόπρεπου για όλη του τη ζωή. Στα 29 του έγινε διευθυντής της Πλατωνικής Ακαδημίας που ίδρυσε ο μεγάλος Κόζιμο ντεϊ Μέντιτσι. Με την Ακαδημία συνδέθηκαν τα λαμπρότερα πνεύματα της εποχής: καλλιτέχνες, πολιτικοί, λόγιοι και επιστήμονες όπως οι Μέδικοι, Ντά Βίντσι, Μιχαηλάγγελος, Μποτιτσέλλι, Ραφαήλος, Αλμπέρτι, Πίκο Ντέλα Μιράντολα, Καστιλιόνε, Λαντίνο, Πολιτσιάνο και άλλοι.

Ο Μαρσίλιο Φιτσίνο γεννήθηκε στο Figline στην κοιλάδα του Άρνο στις 19 Οκτωβρίου, 1433. Πατέρας του ήταν ο Diotifeci Ficino, γιατρός στην οικογένεια του άρχοντα Κόζιμο νεϊ Μέντιτσι. Η μητέρα του, Αλεσσάντρα, ήταν μια διορατική και αξιοσέβαστη γυναίκα που πέθανε σε μεγάλη ηλικία, ένα μόλις έτος πριν τον θάνατο του ίδιου του γιου της. Η βιογραφία του Φιτσίνο είναι ένα χρονικό από μελέτες και μεταφράσεις. Δεν υπάρχει καμιά ένδειξη ότι ταξίδεψε ποτέ έξω από την επικράτεια της Φλωρεντίας και μόνο δύο σοβαρά γεγονότα είναι αξιομνημόνευτα. Το πρώτο ήταν όταν το 1462 ανέλαβε τη διεύθυνση της Πλατωνικής, Ακαδημίας, όταν ο Κόζιμο παραχώρησε για έδρα της μια βίλλα στο Careggi. Το δεύτερο ήταν όταν το 1473, χωρίς να εγκαταλείψει την εποπτεία της Ακαδημίας, φόρεσε το ένδυμα του μοναχού και λίγο αργότερα έγινε ιερέας στον καθεδρικό ναό της Φλωρεντίας. Από τον G. Corsi, τον βιογράφο του, μαθαίνουμε πως είχε μάλλον κοντό και λεπτό σώμα · τα μαλλιά του ήταν χρυσόξανθα · το πρόσωπό του ήταν ροδαλό και η έκφρασή του γεμάτη ηπιότητα. Τραύλιζε λίγο όταν μιλούσε και είχε δυσκολία ειδικά στην προφορά του "σ". Η σωματική υγεία του ήταν φτωχή, αλλά βελτιώθηκε μετά τα 45 του. Με συντροφιά ήταν πάντα χαρωπός και ομιλητικός, αλλά όταν ήταν μόνος έπεφτε σε μελαγχολία. Για να αποδιώξει τη μελαγχολία, εργαζόταν ακατάπαυστα στις μελέτες και μεταφράσεις του - πολλές φορές μέχρι το πρωί. Κάποτε ξεσπούσε σε οργή, αλλά το ξέσπασμα περνούσε πολύ σύντομα. Ξεχνούσε εύκολα οποιαδήποτε προσβολή, αλλά ποτέ δεν αμελούσε τα καθήκοντά του. Το 1484 άρχισε να μεταφράζει τον Πλωτίνο και τους άλλους Νεοπλατωνιστές, Πορφύριο και Πρόκλο, τελειώνοντας με τον Ιάμβλιχο το 1497. Στο μεταξύ είχε συμπληρώσει μετάφραση των έργων του Διονυσίου Αρεοπαγίτου το 1492. Γύρω στα 1452-53, ο Μαρσίλιο επιδόθηκε, με την παρότρυνση του Κόζιμο, στη μελέτη των Διαλόγων του Πλάτωνα στις λιγοστές μεταφράσεις που υπήρχαν. Αργότερα, πάλι με την ώθηση του Κόζιμο, έμαθε άριστα Ελληνικά κι ένας από τους δασκάλους του ήταν ο ελληνομαθής Niccolo Tignosi, ο αριστοτελικός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας. Την ίδια εποχή ο Άγιος Αντωνίνος, Αρχιεπίσκοπος και Πρύτανης του Πανεπιστημίου της Φλωρεντίας, που ο Μαρσίλιο σεβόταν, τον συμβούλεψε να μελετά λιγότερο Πλάτωνα και περισσότερο Άγιο Θωμά Ακινάτη, τον κορυφαίο θεολόγο της Δύσης, ο οποίος συγκέρασε την αριστοτελική σκέψη με τον Χριστιανισμό. Ο Φιτσίνο ήταν, επιπλέον, μουσικός και έπαιζε τη λύρα με μεγάλη δεξιοτεχνία. Τραγουδούσε τους Ορφικούς ύμνους (και άλλους) συνθέτοντας δικές του μελωδίες και αυτοσχεδιάζοντας πάνω στη λύρα του. Δεν υπάρχει ένδειξη ότι ο ίδιος ζωγράφιζε, αλλά είχε γνώση των αρχών της τέχνης και απέδιδε μεγάλη σπουδαιότητα στις εικαστικές τέχνες. Βρισκόταν σε στενή επαφή με πολλούς καλλιτέχνες (όπως οι αδελφοί Πολλαγιουόλο, Μιχαηλάγγελος και άλλοι) και ο ίδιος καθοδήγησε τον Μποτιτσέλλι στην εκτέλεση του πίνακα Primavera (Άνοιξη). Παράλληλα με τις άλλες ασχολίες του ο Φιτσίνο ασκούσε και την ιατρική τέχνη, που διδάχτηκε από τον πατέρα του. Οι Μέδικοι και πολλοί άλλοι τον καλούσαν σαν κύριο γιατρό τους. Σύμφωνα με την παράδοση του Ιπποκράτη, ο Φιτσίνο ποτέ δεν έπαιρνε αμοιβή , όπως λέει ο Corsi. Ο πολυτάλαντος φιλόσοφος είχε γνώση επίσης της Αστρολογίας (ή Αστρονομίας) που βασιζόταν στο Πτολεμαϊκό σύστημα με τη Γη σαν κέντρο του κόσμου. Η πειθαρχία του μέτρου ήταν απαραίτητη για την πνευμα­τική ζωή. Σε όλη του τη ζωή είχε ελάχιστα υλικά αγαθά, τα απαραίτητα. Ακολουθώντας τον Πυθαγόρα, τηρούσε δίαιτα φυτοφαγίας, και συνιστούσε σε όλους να τρώνε φρέσκιες, αμαγείρευτες τροφές και να σηκώνονται νωρίς το πρωί, μια ώρα τουλάχιστον πριν την ανατολή του ήλιου. Πάντα έτρωγε λιτά, αλλά ήθελε να έχει εκλεκτά κρασιά. Από ό,τι είναι γνωστό, δεν είχε κανένα ερωτικό πάθος, αλλά, όπως λέει ο Corsi, σαν τον Σωκράτη βρισκόταν σχεδόν μόνιμα σε έκσταση αγάπης. Σαν τον Σωκράτη πάλι, συζητούσε περί αγάπης σε κάθε ευκαιρία με φίλους και μαθητές. Το 1468 έγραψε τα σχόλιά του στο Συμπόσιο του Πλάτωνα (για να θεραπευτεί από μια κρίση αρρώστιας και μελαγχολίας) και αυτό το έργο τιτλοφορήθηκε De Amore . Το κύριο ενδιαφέρον του Φιτσίνο παρέμεινε η ανάπτυξη του ανθρώπου στο πλέριο ανάστημά του, η ανύψωσή του στο Θείο, στο Όν-αεί (όπως λέει ο Πλάτωνας) που ποτέ δεν αλλάζει. Ξόδεψε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη μελέτη, μετάφραση και διάδοση του Πλατωνικού έργου, ακριβώς διότι βρήκε το ίδιο ενδιαφέρον για την ανύψωση του ανθρώπου και στον μεγάλο φιλόσοφο.