Γλυπτική : Ντονατέλλο (βιογραφία-έργο) παρουσίαση της Χρύσας Θεοδωροπούλου

Ergasia Theodoropoulou  Xrysa

View more presentations from dpariotis.

DONATELLO : ΄Αγιος Ιωάννης ο Ευαγγελιστής

San Giovanni Evangelista
(1409-1411)
Museo dell΄Opera dell Duomo
Firenze

Μεταξύ 1409 και 1411, ο Ντονατέλο δημιουργεί τον "΄Αγιο Ιωάννη τον Ευαγγελιστή", για μία κόχη τοποθετημένη στο πλάι της κεντρικής πύλης του Καθεδρικού Ναού της Φλωρεντίας (Duomo).

Ο Ντονατέλο στον Ευαγγελιστή του αντιδρά στο υστερογοτθικό μανιερισμό, όχι μόνον επαναφέροντας την ευγενή αξιοπρέπεια ενός αρχαίου αγάλματος, αλλά και αναζητώντας την αυθεντική ανθρώπινη φύση και την αλήθεια:

Το πρόσωπο του αγίου, αν και με συνοφρυωμένο μέτωπο (ίσως επηρεασμένο από ένα κεφάλι του Δία του Καπιτωλίου), παρουσιάζει μία εξιδανικευμένη μορφή. Η πλάτη και το στήθος είναι γεωμετρικά απλοποιημένα, ακολουθώντας μία ημικυκλική φόρμα.

Στο κάτω μέρος του σώματος παρατηρείται μια μεγαλύτερη φυσικότητα:

Τα χέρια είναι ρεαλιστικά και οι πτυχώσεις αναδεικνύουν τα μέλη, χωρίς να τα κρύβουν.

Το άγαλμα, φορτισμένο με μια συγκρατημένη δύναμη, αποτέλεσε ένα σημαντικό πρότυπο για το Μωυσή του Μιχαήλ ΄Αγγελου.

----------------------------------------------------------------

ΝΤΟΝΑΤΕΛΟ

Ο Ντονατέλο (Donato di Niccolo di Betto Bardi) (Φλωρεντία, 1386-Φλωρεντία, 13 Δεκεμβρίου 1466)

υπήρξε ένας από τους τρεις πατέρες της Φλωρεντινής Αναγέννησης, μαζί με το Μπρουνελέσκι (Filippo Brunellesci) και το Μαζάτσιο (Masaccio) , και ένας από περιφημότερους γλύπτες όλων των εποχών.

Ο Donato, που από τους δικούς του ονομαζόταν Donatello και που μ΄αυτό το όνομα υπέγραψε μερικά από τα έργα του, γεννήθηκε στη Φλωρεντία το έτος 1386.

Αφιερώθηκε στη μελέτη του σχεδίου και δεν έγινε μόνο ένας εξαίρετος και αξιοθαύμαστος γλύπτης, αλλά έδειξε επίσης πολλές ικανότητες και σε γύψινες διακοσμήσεις, ενώ ήταν έξοχος στην προοπτική και εκτιμήθηκε πολύ στην αρχιτεκτονική.

Οι εργασίες του ήταν τόσο ωραίες και είχαν τέτοια χάρη, ώστε τις παρομοίαζε κανείς με τα περίφημα έργα των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων περισσότερο από οποιουδήποτε άλλου μάστορα. Γι΄αυτό θεωρήθηκε ο πρώτος που επανέφερε το αρχαίο είδος του χαμηλού ανάγλυφου και το καλλιέργησε με τον καλύτερο τρόπο.

Ο Ντονατέλο υπήρξε σύγχρονος του Κόζιμου του Πρεσβύτερου των Μεδίκων (Cosimo il Vecchio, 1389-1464). Η γνωριμία τους διήρκεσε πάνω από πενήντα χρόνια και με τον καιρό αναπτύχθηκε μεταξύ τους μία αμοιβαία φιλία και εκτίμηση. Αν ο Ντονατέλο, παιδί ενός απλού εργάτη, κατόρθωσε να αποκτήσει την εύνοια ενός άνδρα τόσο πλούσιου και ισχυρού όπως ο Κόζιμο είναι μία καθαρή απόδειξη του κοινωνικού γοήτρου ενός αναγνωρισμένου καλλιτέχνη στη Φλωρεντία του "Κουατροτσέντο".
Ο Κόζιμο τιμούσε την τέχνη και τις ικανότητες του Ντονατέλο σε πολύ μεγάλο βαθμό και του έδινε συνεχώς δουλειά.
Ο Ντονατέλο, από την άλλη, αγαπούσε τόσο πολύ τον Κόζιμο, που καταλάβαινε τις επιθυμίες του σχεδόν πριν τις εκδηλώσει και τον υπηρετούσε αδιάκοπα.
Ο Ντονατέλο ήταν σε όλα τόσο έξοχος, που μπορούσε κανείς να πει πως ήταν ένας από τους πρώτους που με μελέτη, κρίση και γνώση προώθησε τη γλυπτική για τους νεότερους και γι΄αυτό του αξίζει μεγάλη δόξα, αφού στην εποχή του οι αρχαιότητες - κολόνες, πεσσοί, θριαμβικές αψίδες - τις οποίες εμείς γνωρίζουμε σήμερα δεν είχαν ακόμη βρεθεί. Μάλιστα, υπήρξε αυτός η αφορμή που ο Κόζιμο των Μεδίκων απέκτησε τη διάθεση της μεταφοράς στη Φλωρεντία των αρχαίων που φυλάσσονται στο παλάτι των Μεδίκων και τα οποία συμπλήρωσε ο Ντονατέλο.
΄Ηταν γενναιόδωρος, αγαπητός και φιλικός και σκεπτόταν περισσότερο το καλό των φίλων παρά το δικό του καλό. Ποτέ δε νοιαζόταν για τα χρήματά του. Τα είχε τοποθετήσει σε ένα καλάθι, που το είχε κρεμασμένο με ένα σχοινί στη στέγη, και οι βοηθοί και φίλοι του έπαιρναν ό,τι τους χρειαζόταν χωρίς να τον ρωτούν.
΄Εζησε ευτυχισμένα γερατειά και, όταν άρχισε να χάνει τις δυνάμεις του και δε μπορούσε να εργαστεί, υποστηρίχθηκε από τον Κόζιμο και από τους φίλους του.
Διηγούνται πως πεθαίνοντας ο Κόζιμο (δύο χρόνια πριν από το Ντονατέλο) διέταξε τον γιο του τον Πιέρο (Piero) να φροντίζει το Ντονατέλο και αυτός εκτέλεσε πιστά τις εντολές του πατέρα του, φροντίζοντας να ζήσει το υπόλοιπο της ζωής του χωρίς στενοχώριες.
Πέθανε στις 13 δεκεμβρίου του 1466 και , σύμφωνα με την επιθυμία του τάφηκε στη εκκλησία του San Lorenzo κοντά στον Κόζιμο, για να είναι το σώμα του μετά θάνατον δίπλα σ΄εκείνον με τον οποίο ήταν το πνεύμα του όσο ζούσε.
Ο θάνατος του Ντονατέλο λύπησε βαθιά τους συμπολίτες και τους ομοτέχνους του, και για να τιμηθεί νεκρός, όπως τιμήθηκε ζωντανός, του έκαναν μία μεγαλοπρεπή κηδεία σ΄εκείνη την εκκλησία και ακολούθησαν όλοι οι ζωγράφοι, οι αρχιτέκτονες και οι γλύπτες, οι χρυσοχόοι καθώς και όλοι οι κάτοικοι της πόλης.







Giorgio Vasari "Vite" , μεταφρ. Στέλιος Λυδάκης

http://www.it.wikipedia.org/

Αναγεννησιακή Γλυπτική

Η Γλυπτική υπήρξε, και στην περίοδο της Αναγέννησης μία τέχνη της πρωτοπορίας, που συχνά άνοιξε το δρόμο στη ζωγραφική και σε άλλες μορφές τέχνης. Μεταξύ των φλωρεντινών σκαπανέων της Αναγέννησης τουλάχιστον δύο υπήρξαν γλύπτες (ο Φιλίππο Μπρουνελέσκι και ο Ντονατέλο) και οι καλλιτεχνικές τους κατακτήσεις υπήρξαν μία διαρκής πηγή έμπνευσης για τις επόμενες γενιές.

Με το ταξίδι του Ντονατέλο στην Πάντοβα (1443-1453) οι αναγεννησιακές κατακτήσεις στη γλυπτική άρχισαν να διαχέονται και στην βόρεια Ιταλία.

Περί τα μέσα του XV αιώνα η Ρώμη, πόλος έλξης για τα κλασικά της ερείπια και για το εκτεταμένο πρόγραμμα ανακαίνισης και ανοικοδόμησης των μνημείων της πόλης που προωθείται από τους πάπες, γίνεται το κύριο σημείο συνάντησης και ανταλλαγής των καλλιτεχνικών εμπειριών, που είχαν συσσωρευθεί τις πρώτες δεκαετίες του XVI αιώνα.

Θεωρητικά στοιχεία

Κατά το μεσαίωνα η γλυπτική και η ζωγραφική θεωρούνταν απλές ¨μηχανικές τέχνες¨που υπηρετούσαν την αρχιτεκτονική. Κανένας γλύπτης, εκτός εξαιρέσεων, δεν υπέγραφε ή σφράγιζε τα έργα του. Οι γλύπτες ήταν τεχνίτες και όχι καλλιτέχνες.

Με τον ουμανισμό άρχισε να διαμορφώνεται μία αντίληψη για τον καλλιτέχνη , σαν μορφή διανοούμενου, που δεν ασκεί μία τέχνη αποκλειστικά ¨μηχανική" αλλά μία "ελευθέρια τέχνη¨ που στηριζόταν στα μαθηματικά, τη γεωμετρία, την ιστορική γνώση, τη λογοτεχνία και τη φιλοσοφία.

Ενώ κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα η γλυπτική περιορίστηκε στα θρησκευτικά θέματα, η περίοδος της Αναγέννησης παρουσίασε μια ανανέωση των θεμάτων και σε αυτή την τέχνη. Κύριος στόχος είναι πλέον ο ρεαλισμός και η πιστή αναπαράσταση της πραγματικότητας. Τα ανάγλυφα υιοθετούν τα θέματα της ελληνικής και ρωμαϊκής μυθολογίας.

Η γλυπτική της Αναγέννησης απελευθερώνεται από την αρχιτεκτονική με την οποία ήταν παλαιότερα άρρηκτα συνδεδεμένη και αποκτά την αυτοτέλεια που είχε επιτύχει στην αρχαιότητα. Τα γλυπτά έργα της εποχής δεν εξυπηρετούν αποκλειστικά διακοσμητικούς σκοπούς στην αρχιτεκτονική, αλλά αποκτούν τα ίδια καλλιτεχνική οντότητα,

Μια ακόμη συσχέτιση με την αρχαιότητα καταδείχνει το γεγονός ότι ο γλύπτης καταπιάνεται και πάλι με το γυμνό ανθρώπινο σώμα. Προσπαθεί να καταλάβει τη δομή του, το μηχανισμό της κίνησης, την εκφραστική του ιδιοτυπία. Οι αναπαραστάσεις του γυμνού ανθρώπινου σώματος δεν αποτελούν πλέον ταμπού όπως γινόταν στο Μεσαίωνα.
Γενικότερα στην Αναγέννηση αρχίζει να κυριαρχεί το Μνημείο που ουσιαστικά είναι άγνωστο στο Μεσαίωνα, και αποκτά ιδιαίτερη σημασία το ταφικό μνημείο, το οποίο διαιωνίζει τη δόξα του νεκρού.
Ταυτόχρονα επανέρχεται στο προσκήνιο η προτομή, που είχε απασχολήσει περιοδικά την αρχαιότητα.
Για τα γλυπτά χρησιμοποιείται ο μπρούντζος κυρίως, και το υλικό αυτό συντείνει ακόμη περισσότερο στην απελευθέρωση της γλυπτικής από την αρχιτεκτονική.

Ένα από τα πρώτα γυμνά και περίοπτα έργα της Αναγέννησης, που δείχνει το πνεύμα και το χαρακτήρα της αναγεννησιακής γλυπτικής σε σχέση με τα πρότυπα της αρχαιότητας είναι ο μπρούντζινος Δαυίδ του Ντονατέλο (Donatello, 1386-1466) (Φλωρεντία, Museo Nazionale del Bargello, 1430).Σ΄ αυτό το κλασικίζον γυμνό άγαλμα του νεαρότατου Δαυίδ, νικητή του Γολιάθ, οι Φλωρεντινοί αναγνώριζαν ένα σύμβολο ελευθερίας και δημοκρατικής αρετής

Τα αγάλματα αποδίδονται , τις περισσότερες φορές με πραγματικές ανθρώπινες αναλογίες ή και με μεγαλύτερα μεγέθη όπως το περίφημο έργο Δαυίδ του Μιχαήλ ΄Αγγελου (Μichelangelo Buonarroti, 1475-1564) (Φλωρεντία, Galleria dell΄Accademia, 1504).

Οι καλλιτέχνες προσπαθούν να μιμηθούν τα αρχαία πρότυπα, κυρίως σε ότι αφορά την αναπαράσταση της κίνησης.

Υπόδειγμα αναλογιών του ανθρώπινου σώματος αποτελει ο "Δορυφόρος" του μεγάλου γλύπτη Πολύκλειτου (΄Αργος, 5ος π.Χ. αιώνας) , έργο που ίδιος είχε ονομάσει "Κανόνα" .