Οι αρχιτέκτονες της Αναγέννησης και τα έργα τους

Η π ρ ώ ι μ η Α ν α γ έ ν ν η σ η

Το σημείο καμπής, που σηματοδοτεί το πέρασμα από τη γοτθική αρχιτεκτονική στην αναγεννησιακή αρχιτεκτονική, συμπίπτει με τη δημιουργία του τρούλου (cupola) του Καθεδρικού ναού της Φλωρεντίας (Duomo, Cattedrale di Santa Maria del Fiore), από τον Φιλίππο Μπρουνελέσκι (Filippo Brunelleschi).

Με την Αναγέννηση η αρχιτεκτονική υφίσταται μια βαθιά ανανέωση σχετικά με τη γοτθική παράδοση.
Εμπνευστής αυτής της νέας αρχιτεκτονικής αντίληψης, στη Φλωρεντία, είναι ο Φιλίππο Μπρουνελέσκι (Filippo Brunelleschi) (1377-1446) ο οποίος, αφού ξεπέρασε τη μεσαιωνική παράδοση να αναθέτουν στους τεχνίτες την εκτέλεση ενός οικοδομήματος, εγκαινιάζει μια νέα μορφή αρχιτέκτονα.
Αυτός δηλαδή επεξεργάζεται ένα πλήρες πρόγραμμα κατασκευής του κτιρίου, με σχέδια, προπλάσματα και υλικά που θα χρησιμοποιηθούν. Κατά συνέπεια, οι τεχνίτες-εργάτες πρέπει να σεβαστούν αυστηρά τις κατευθύνσεις του αρχιτέκτονα και να εναρμονιστούν με το πρόγραμμα.
Ο Μπρουνελέσκι είναι επί πλέον ο πρώτος αρχιτέκτονας που μελετά την κλασική αρχαιότητα και αντλεί απ΄αυτήν τα μορφολογικά πρότυπα. Οι κολόνες, οι αψίδες, τα κιονόκρανα δεν είναι μόνο διακοσμητικά στοιχεία, αλλά δημιουργούν τους ρυθμούς και την ισορροπία του χώρου.

΄Εργα του Μπρουνελέσκι στη Φλωρεντία

Cupola di Santa Maria del Fiore –Duomo (1418-1436) (Τρούλος του Ντουόμο)

Ο Τρούλος έχει διάμετρο 42 μέτρα και έχει σχήμα γοτθικής αψίδας ώστε να προσαρμόζεται καλύτερα στη παλιά μεσαιωνική εκκλησία που προϋπήρχε.
Αποτελείται από τούβλα διαφόρων μεγεθών που στηρίζονται μόνα τους, τοποθετημένα σε σχήμα ψαροκόκαλου, τεχνική που ο Μπρουνελέσκι αντέγραψε από ρωμαϊκά κτίρια, όπως το Πάνθεον.
Το επαναστατικό επίτευγμα του Μπρουνελέσκι ήταν ότι έχτισε τον μεγαλύτερο τρούλο της εποχής του χωρίς σκαλωσιές. Η δομή του είναι αυτοφερόμενη, δηλαδή ο τρούλος στηριζόταν μόνος του κατά το σταδιακό του κτίσιμο, χωρίς να χρειάζεται ξυλοκατασκευή που ξεκινάει από το έδαφος.
Ο τρούλος στηρίζεται σε μία οκταγωνική βάση και αποτελείται από δύο θόλους, τον ένα μέσα στον άλλο, για να προστατεύεται από την υγρασία αλλά και για να φαίνεται πιο μεγαλοπρεπής.
Ο Μπρουνελέσκι οργανώνει το εργοτάξιο με μοντέρνο τρόπο, προμηθεύει με σχέδια και μακέτες τους τεχνίτες, εφευρίσκει μηχανήματα για να σηκώνουν τα βάρη.
΄Οταν η οικοδομή φτάνει σε πολύ ψηλό επίπεδο, όπως διηγείται ο Βαζάρι, ο αρχιτέκτονας ανοίγει εκεί ψηλά ένα μαγειρείο με κουζίνα, έτσι ώστε οι εργάτες να μη χρειάζεται να κατεβούν κάτω πριν από το βράδυ.
Η κατασκευή του Θόλου κράτησε δεσμευμένο το Μπρουνελέσκι μέχρι το θάνατό του (1444) αλλά ενδιάμεσα ασχολήθηκε και με άλλα έργα, όπως οι εκκλησίες του Σαν Λορέντσο (San Lorenzo) και του Αγίου Πνεύματος (Santo Spirito).

Lo Spedale degli Innocenti (1419-44) (Νοσοκομείο των Αθώων) (Ορφανοτροφείο)

Όπως στα αρχαία κτίσματα, υπάρχει ένας κανόνας που καθορίζει τις αναλογίες μεταξύ των διαφόρων αρχιτεκτονικών μερών.Βασικό στοιχείο της κατασκευής είναι ότι το ύψος της κολόνας είναι 18-21 φορές τη διάμετρο της βάσης. Παρόμοια αναλογία καθορίζει επίσης την απόσταση από μία κολόνα στην άλλη και το ύψος των τόξων.

Υπήρξε το πρώτο ορφανοτροφείο της Ευρώπης και ένα από τα πρώτα αρχιτεκτονικά έργα της Αναγέννησης. Ακόμη σήμερα, στα πλαίσια της παράδοσης για την προστασία των παιδιών, φιλοξενεί δύο άσυλα για παιδιά, ένα νηπιαγωγείο, τρία σπίτια-οικογένειες προορισμένα για τη φιλοξενία παιδιών σε οικογενειακό περιβάλλον και μερικά γραφεία έρευνας της Unicef.

Sagrestia Vecchia di San Lorenzo (Παλιό σκευοφυλάκειο του San Lorenzo)

Είναι ένα από τα αριστουργήματα του Μπρουνελέσκι και της πρώιμης αναγέννησης γενικά. Ολοκληρώθηκε αρχιτεκτονικά μεταξύ του 1420 και 1428, ενώ η γλυπτική διακόσμηση χρονολογείται από το 1428 έως το 1443.
Το έργο, που είναι το μοναδικό με το οποίο ο μεγάλος αρχιτέκτονας ασχολήθηκε μέχρι το τέλος των εργασιών, υπήρξε παράδειγμα γεωμετρικής καθαρότητας και κομψότητας των γραμμών.

Ονομάστηκε Παλιό σκευοφυλάκιο (Sagrestia Vecchia) γιατί ακολούθησε η κατασκευή του Νέου σκευοφυλακείου (Sagrestia Nuova) από το Μιχαήλ ΄Αγγελο (1521)

συνεχίζεται...