ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

(το παρακάτω κείμενο είναι υπό διαμόρφωση-έχει προφανώς πολλά λάθη και σημεία στα οποία δεν είναι κατανοητό ή είναι ασαφές - αναρτάται για σχολιασμό και για διόρθωση)

Ο ελληνισμός και η Αναγέννηση είναι δυο μη συγκρίσιμοι ιστορικά  όροι. Ο πρώτος αναφέρεται σε μια πατρίδα με την ευρύτερη χωρική έννοια και σε δημιουργήματα των ανθρώπων της στο σύνολο της ιστορικής διαδρομής της. Οι ερμηνείες της λέξης άλλωστε και η νοηματοδότησή της δεν είναι σαφείς και συγκεκριμένες και καθορίζονται περισσότερο από την ιδεολογική αφετηρία του καθενός παρά από σαφή και ιστορικά μεθοδολογικά εργαλεία. Τα όρια του ελληνισμού, το περιεχόμενό του, οι αξίες του αποτελούν ένα ζήτημα που βρίσκεται σε συνεχή διαπραγμάτευση και αποκτά διαφορετικό κάθε φορά περιεχόμενο. Αντίθετα, η Αναγέννηση είναι μια σαφώς χρονικά προσδιορισμένη περίοδος της ιστορίας της δυτικής Ευρώπης,/(15ος - 16ος )  αποτελεί μια νέα πρόταση ανάγνωσης του ελληνο-ρωμαϊκού παρελθόντος με σκοπό την αξιοποίησή της στην κοινωνική ζωή. 
Η σύνδεση των δύο όρων, επομένως, επιβάλλεται να διευκρινιστεί. Για να γίνει αυτό οφείλουμε να διευκρινίσουμε  το περιεχόμενο που δίνουμε στην έννοια ελληνισμός σε συνάρτηση με την Αναγέννηση εφόσον αυτοί οι δύο όροι εξετάζονται συσχετικά. Η έννοια του ελληνισμού στην εργασία μας αφορά την κλασική, την ελληνιστική και σε κάποιο βαθμό τη βυζαντινή παράδοση/πολιτισμό, αφορά δηλαδή τον ένα βασικό πυλώνα της ιταλικής αναγέννησης. Διερευνούμε συνεπώς, τις επιρροές, τις αναλογίες, τις επιδράσεις του κλασικού και ελληνιστικού πολιτισμού στην αναγέννηση, το πως δηλαδή αφομοιώνει αυτό το ιδεολογικό κίνημα του 15ου-16ου αιώνα στην Ιταλία τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό. Ασφαλώς, το Βυζάντιο -στο οποίο κυριαρχεί  η ελληνική παράδοση- είναι ο φορέας, το στοιχείο το οποίος συνέδεσε την ελληνική παράδοση με τη Δύση.
Η επίδραση προφανώς δεν είναι μονοσήμαντη και περισσότερο  δεν εξετάζεται για να αποδειχτεί για μαι ακόμα φορά η μοναδικότητα του ελληνισμού. Η σχέση είναι αμφίδρομη, διαλεκτική και προφανώς δυναμική. Ο ελληνισμός και συγκεκριμένα η πολιτική του έκφραση το Βυζάντιο οδηγείται στην εδαφική συρρίκνωση, την οικονομική και κοινωνική παρακμή και την ίδια στιγμή επηρεάζει και καθορίζει ένα μεγάλο ιδεολογικό  ρεύμα στην Ιταλία και στη Δυτική Ευρώπη. Το τέλος του βυζαντινού ελληνισμού όπως συνηθίζουμε να το προσδιορίζουμε με την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 συμπίπτει με την ακμή της Αναγέννησης στη Ιταλία, το τέλος του 15ου αιώνα είναι η κορύφωση της αναγέννησης στη Δύση και η κατάρρευση του ελληνισμού στην Ανατολή. Η αντίφαση αυτή βέβαια είναι επιφανειακή και φαινομενική. Η αναγέννηση ανακαλύπτει και προσεγγίζει με διαφορετικό τρόπο την αρχαιοελληνική παράδοση και διασώζει με τις αντιγραφές, τους σχολιασμούς, το ιδεολογικό υπόβαθρο πάνω στο οποίο θα δομηθεί η ελληνική εθνική συνείδηση. Επανασυνδέει τον βυζαντινό έλληνα  με το ιστορικό παρελθόν του ελληνικού κόσμου και δίνει στην ευρωπαϊκή συνείδηση μια συγκεκριμένη ιδεολογική αναφορά.
Τα παραπάνω δικαιολογούν την ενασχόληση μας με τη σχέση που έχουν οι δυο έννοιες οι οποίες εξετάζονται στο πεδίο του πολιτισμού. Συγκεκριμένα, θα αναζητήσουμε τις επιδράσεις του κλασικού και του ελληνιστικού κόσμου στην φιλοσοφική και την επιστημονική σκέψη της αναγέννησης, στην αρχιτεκτονική, τη γλυπτική και την ζωγραφική. Με αφετηρία αυτό το στοιχείο θα παρουσιάσουμε τους σημαντικότερους φιλοσόφους, επιστήμονες, αρχιτέκτονες, γλύπτες και ζωγράφους στην Ιταλική χερσόνησο κατά τον 15ο και τον 16ο αιώνα.