΄Η γίνεται μία ομαλή μετάβαση από τον έναν στον άλλον, κανονικά με μία διάμεση εποχή, η οποία αρχίζει με την μίμηση του προϋπάρχοντος πολιτισμού από το νέο και αφού αυτός αφομοιώσει σιγά-σιγά ό,τι παρέλαβε, φτάνει στη χαρακτηριστική έκφραση της εποχής που αντιπροσωπεύει,
ή εκδηλώνεται αμέσως η διαδοχή με μία επανάσταση, που σαρώνει ορμητικά τις μέχρι τότε ιδέες, γεννιέται δηλαδή από την αντίδραση των νέων κατά των παλιών ιδεωδών.
Κατά τον πρώτο τρόπο π.χ. έγινε η διαδοχή μεταξύ του ελληνικού και ρωμαϊκού πολιτισμού με διάμεση την ελληνορωμαϊκή εποχή.
Κατά το δεύτερο τρόπο μεταξύ ρωμαϊκού και μεσαιωνικού, όπου αντικαταστάθηκαν απότομα ο ρεαλισμός και οι υλιστικές κατευθύνσεις του τέλους της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από το ασκητικό πνεύμα, την απομάκρυνση από τη φύση και το μυστικισμό, που κυριάρχησαν σε όλον το μακρό βίο του μεσαιωνικού πολιτισμού (χίλια περίπου έτη).
Τη μεσαιωνική αυτή ιδεολογία, της οποίας βάση υπήρξε η βεβαιότητα για τη μηδαμινότητα των επιγείων, κατά συνέπεια η περιφρόνηση προς αυτά, η κατάργηση της ανθρώπινης θέλησης και η προσήλωση στα πέραν της ζωής, αποδίδει ολόκληρη η τέχνη και η λογοτεχνία της εποχής.
Επρόκειτο δηλαδή και πάλι για μια υπερβολή και ίσως δε μπορούσε να γίνει αλλιώς αφού είχε γκρεμίσει μια προηγούμενη υπερβολή. Συνεπώς ήταν επόμενο και ο μεσαιωνισμός, όπως κάθε υπερβολή να γεννήσει μια αντίδραση.
Και η έκφραση της αντίδρασης αυτής υπήρξε η Αναγέννηση, η κοσμοϊστορική δηλαδή πολιτική και πνευματική κίνηση-φιλοσοφική, λογοτεχνική και καλλιτεχνική-που εκδηλώθηκε πρώτα στη Ιταλία περί τα μέσα του 14ου αιώνα, εξελίχθηκε και αναπτύχθηκε εκεί κατά τη διάρκεια όλου του επόμενου αιώνα και από κει εξαπλώθηκε σε όλη τη δυτική Ευρώπη. Προηγήθηκε βεβαίως αυτής της ανατροπής της μεσαιωνικής ιδεολογίας εργασία μακρά-ενσυνείδητη και υποσυνείδητη-ένα είδος επώασης δηλαδή των ιδεών, που θα επανέφεραν τον λησμονημένο πολιτισμό των Ελλήνων και Ρωμαίων, “ως πολύτιμο δώρο της αρχαιότητας προς τον χριστιανικό κόσμο”.
-Από τον 11ο ακόμη αιώνα αρχίζει στη νότια Ιταλία και τη Σικελία η ίδρυση των λεγομένων βασιλειανών μοναστηριών από Βυζαντινούς σοφούς μοναχούς και τα μοναστήρια αυτά γίνονται σπουδαιότατα πνευματικά κέντρα, τα οποία βοήθησαν να αναβιώσει η ελληνική παιδεία και διατήρησαν την επίδρασή της παρά τον ακμάζοντα ακόμη μεσαιωνισμό.
-Η υπόλοιπη Ιταλία είχε διαιρεθεί σε μικρές αυτοτελείς δημοκρατίες (Γένουα, Πίζα, Φλωρεντία κ.λ.π.) που υποβοηθούσαν την ανάπτυξη του αισθήματος ανεξαρτησίας και ατομισμού και αποκαθιστούσαν τις ανθρώπινες δημιουργικές δυνάμεις που είχε στραγγαλίσει η μεσαιωνική προσήλωση στην ιεραρχία.
-Την εποχή αυτή περίπου από την αραβοκρατούμενη Ισπανία ξεχύνονται σε όλες τις περί τη Μεσόγειο χώρες οι θησαυροί του αρχαίου ελληνικού πνεύματος. Φιλοσοφικά, επιστημονικά και φιλολογικά ακόμη έργα αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων είχαν μεταφραστεί στην αραβική και από κει στις κατά τόπους ευρωπαϊκές γλώσσες και προκαλούσαν πνευματικές ανησυχίες, αφύπνιζαν την περιέργεια και έδιναν ώθηση προς έρευνα.
- Εν τω μεταξύ το Βυζάντιο, μετά από αλλεπάλληλες ατυχίες, ζούσε σε ένα διαρκή εφιάλτη και αντιμετώπιζε συνεχείς κινδύνους. Όλα αυτά γίνονται αιτία να έρχονται αλληλοδιαδόχως από κει πρεσβείες προς τη χριστιανική Ευρώπη, προς τις Ιταλικές δημοκρατίες για να ζητήσουν τη βοήθειά τους. Και ήταν τα μέλη των πρεσβειών αυτών άνδρες σοφοί, βαθείς γνώστες της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας και φιλολογίας και δεινοί συζητητές που μπορούσαν να αναπτύξουν τις ιδέες που αφθονούσαν στα αρχαία ελληνικά συγγράμματα, όπως οι:
-Μανουήλ Χρυσολωράς
-Ιωάννης Χρυσολωράς
-Λεόντιος Πιλάτος (δάσκαλος του Βοκκάκιου στα ελληνικά και στον ΄Ομηρο)
-Βησσαρίων (επίσκοπος Νικαίας)
-Γεμιστός ή Πήθων (σε αυτόν οφείλεται η ίδρυση της Ακαδημίας του Πλάτωνος στη Φλωρεντία επί Κοσμά των Μεδίκων)
-Θεόδωρος Σχολάριος
-Γεώργιος Γαζής
Και ακολουθεί τέλος όλο το πλήθος των προσφύγων μετά την ΄Αλωση του Βυζαντίου, οι οποίοι ζητώντας άσυλο, μετέφεραν στην Ιταλία τους πνευματικούς θησαυρούς του τόπου τους και πλήθος συγγραμμάτων, με τα οποία τροφοδότησαν την Αναγέννηση σχεδόν όσο διήρκεσε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου